Oordelen en veroordelen zijn menselijke neigingen die diep in onze psyche geworteld zijn. Ze komen vaak voor zonder dat we het zelf doorhebben, en kunnen grote invloed hebben op onze interacties met anderen en onszelf. Maar waarom oordelen en veroordelen we eigenlijk? Welke overtuigingen en patronen liggen hieraan ten grondslag? En wat is de impact ervan op zowel de ander als ons eigen gedrag?
Mijn verhaal:
Het is makkelijk om te zeggen dat we niet oordelen, dat we boven veroordelen staan. Maar de waarheid is dat oordelen een diepgeworteld onderdeel is van ons mens-zijn. Vanuit ons eigen referentiekader vinden we vaak wel iets van anderen of van wat er gebeurt, en niet in de laatste plaats oordelen we ook over onszelf.
Als jong meisje was ik niet de slankste van de klas. Ik had een andere bouw, was klein van stuk, korte beentjes en enigszins breed gebouwd en viel daardoor op. Toen ik in groep acht van een jongen en “kont” als surprise met Sinterklaas kreeg, raakte dat me diep. Het bevestigde de onzekerheden die ik al over mijn uiterlijk had. Hoewel ik niet bewust onzeker was, voelde ik me door dit moment schaamtevol en versterkte het mijn zelfoordeel.
Om hiermee om te gaan, begon ik fanatiek te sporten. Dit werd mijn manier om controle te houden over mijn lichaam (dat tijdens de puberteit ook nog eens ontzettend veranderde) en mijn zelfbeeld. Dit copingsmechanisme werkte jarenlang perfect voor me. Maar toen ik zwanger werd, veranderde alles. Ik moest mijn sportroutine (5x per week) loslaten, kwam flink aan, en na de geboorte van mijn dochter dacht ik dat ik weer op mijn oude niveau zou komen. Maar toen corona kwam en mijn knie het begaf, viel mijn vertrouwde manier van omgaan met onzekerheden weg.
Opeens stond ik weer oog in oog met die oude gevoelens van schaamte en zelfoordeel. Het copingsmechanisme dat me zo lang had geholpen, werkte niet meer. En hoewel het oordeel van anderen me weinig kan schelen, bleef ik strijden met mijn eigen diepgewortelde overtuigingen en gedragspatronen.
Het heeft me tijd gekost, maar door bewust te werken aan mijn eigen oordeel en mezelf de ruimte te geven om te rouwen om wat was, ben ik gaan accepteren dat het niet meer is zoals het was. Ik heb een nieuw pad gekozen, kleine stapjes gezet om nieuwe gewoontes aan te leren, en ik weet dat er nog een lange weg te gaan is.
Waarom oordelen en veroordelen we?
- **Behoefte aan Controle en Veiligheid**
Een van de belangrijkste redenen waarom we oordelen is onze behoefte aan controle en veiligheid. Door anderen te categoriseren en te beoordelen, proberen we de wereld om ons heen voorspelbaar en beheersbaar te maken. Wanneer we iemand in een bepaald hokje kunnen plaatsen, voelen we ons vaak veiliger omdat we denken te weten wat we kunnen verwachten.
- **Sociale Conditioning**
Onze neiging tot oordelen is vaak het gevolg van sociale conditionering. Vanaf jonge leeftijd leren we van onze omgeving – ouders, leraren, media – wat ‘goed’ en ‘fout’ is. Deze normen en waarden worden onderdeel van onze overtuigingen en leiden tot oordelen over onszelf en anderen. Vaak zijn deze oordelen gebaseerd op oppervlakkige kenmerken zoals uiterlijk, gedrag of culturele achtergrond.
- **Zelfbescherming en Projectie**
Oordelen kunnen ook dienen als een mechanisme voor zelfbescherming. Door anderen te veroordelen, vermijden we het onder ogen zien van onze eigen onzekerheden en tekortkomingen. Dit wordt projectie genoemd – we projecteren onze eigen angsten en zwaktes op anderen, zodat we deze niet in onszelf hoeven te herkennen.
Welke Overtuigingen en Patronen Liggen Hieraan Ten Grondslag?
- **Onbewuste Overtuigingen**
Veel van onze oordelen komen voort uit onbewuste overtuigingen die we in de loop van ons leven hebben ontwikkeld. Deze overtuigingen worden vaak niet in twijfel getrokken en kunnen diepgewortelde patronen vormen die ons denken en gedrag sturen. Bijvoorbeeld, de overtuiging dat succes alleen bereikt kan worden door hard werken, kan ertoe leiden dat we mensen die een ander pad kiezen, als lui of onverantwoordelijk bestempelen.
- **Angst voor Het Onbekende**
Een ander veelvoorkomend patroon is de angst voor het onbekende. Wanneer we geconfronteerd worden met iets of iemand die afwijkt van wat we gewend zijn, kan dit angst en onzekerheid oproepen. Deze angst kan ons ertoe aanzetten om snel te oordelen en het onbekende als ‘slecht’ of ‘onveilig’ te bestempelen, zelfs zonder het te begrijpen.
- **Druk om te Conformeren**
De druk om te voldoen aan de verwachtingen van anderen kan ook leiden tot oordelen. Wanneer we voelen dat we niet voldoen aan sociale normen, kunnen we onszelf veroordelen of juist anderen neerhalen om ons beter te voelen. Dit patroon versterkt het idee dat er een ‘juiste’ en ‘foute’ manier is om te zijn, wat onze oordelen verder aanwakkert.
De Invloed van Oordelen en Veroordelen
- **Impact op Anderen**
Wanneer we anderen oordelen of veroordelen, kunnen we hen onbedoeld kwetsen. Oordelen kunnen de ander het gevoel geven dat hij of zij niet goed genoeg is of niet wordt geaccepteerd zoals hij of zij is. Dit kan leiden tot gevoelens van schaamte, schuld, of onzekerheid, en kan relaties onder druk zetten.
- **Invloed op Ons Eigen Gedrag**
Oordelen beïnvloeden niet alleen de ander, maar ook ons eigen gedrag. Wanneer we de neiging hebben om constant te oordelen, creëren we een interne dialoog van kritiek en negativiteit. Dit kan ons belemmeren in onze persoonlijke groei en ons vermogen om open en empathisch te zijn. Bovendien kunnen constante oordelen leiden tot stress en spanning, omdat we onszelf en anderen voortdurend moeten ‘beoordelen’ volgens onze vaak strenge normen.
Hoe Kunnen We Oordelen Verminderen?
- **Bewustwording**
De eerste stap in het verminderen van oordelen is bewustwording. Door ons bewust te worden van onze oordelen en de overtuigingen die hieraan ten grondslag liggen, kunnen we beginnen deze te onderzoeken en uit te dagen. Dit vraagt om zelfreflectie en de bereidheid om diep in onze eigen gedachten en emoties te duiken.
- **Empathie Ontwikkelen**
Het ontwikkelen van empathie is cruciaal om oordelen te verminderen. Door ons in te leven in de ander en hun perspectief te begrijpen, kunnen we onze neiging om te oordelen vervangen door mededogen en begrip. Empathie helpt ons om de menselijkheid in anderen te zien, in plaats van hen te reduceren tot hun gedrag of keuzes.
- **Oefen Onvoorwaardelijke Acceptatie**
Het beoefenen van onvoorwaardelijke acceptatie – van zowel onszelf als anderen – is een krachtige manier om oordelen los te laten. Dit betekent dat we leren om onszelf en anderen te accepteren zoals we zijn, zonder voorwaarden of verwachtingen. Onvoorwaardelijke acceptatie bevordert een gevoel van innerlijke rust en helpt ons om relaties op een dieper en authentieker niveau te ervaren.
Conclusie
Oordelen en veroordelen zijn menselijke neigingen die diep geworteld zijn in onze behoefte aan controle, sociale conditionering, en zelfbescherming. Hoewel ze ons soms een gevoel van veiligheid kunnen geven, beperken ze ons vermogen tot echte verbinding en persoonlijke groei. Door bewust te worden van onze oordelen, empathie te ontwikkelen, en onvoorwaardelijke acceptatie te beoefenen, kunnen we deze destructieve patronen doorbreken en een meer open, begripvolle houding ontwikkelen tegenover zowel onszelf als anderen.
0 Reacties